Geçtiğimiz hafta PHP yani Hypertext Preprocessor (Üstünyazı Önişlemcisi) sessiz sedasız 27 yaşına girdi. Dile kolay derler ya hani 27 yıl geçmesine rağmen neredeyse hala rakipsiz.
PHP Nedir?
PHP, betik bir programlama dilidir. PHP yani “Hypertext Preprocessor” ifadesinin kısaltılmış şeklidir. Dilimize “Üstünyazı İşlemcisi” ya da “Hiper Metin Önişlemcisi” şeklinde çevrilmektedir. Personal Home Page ifadesi zamanla değişerek bu ifade için de kullanılmaya başlanmıştır.
PHP’nin Kısa Tarihi
PHP, 1994 yılında Rasmus Lerdorf tarafından tasarlandı. PHP’nin o gün ki çıkış amacı kişisel websitesinin ana sayfasında özgeçmişine kimin baktığını takip etmek için kullanıldı. Başkaları tarafından kullanılan ilk sürüm 1995’in başlarında kullanıma sunuldu ve Kişisel Ana Sayfa Araçları olarak biliniyordu. Yalnızca birkaç özel makroyu ve o zamanlar ana sayfalarda yaygın olarak kullanılan bir dizi yardımcı programı CGI (Common Gateway Interface) anlayan çok basit bir ayrıştırıcı motorundan oluşuyordu. Bir ziyaretçi defteri, bir sayaç ve bazı araçlardan oluşuyordu. 1995 ortalarında yeniden derlendi ve PHP/FI Sürüm 2 olarak adlandırıldı. FI, Rasmus’un yazdığı ve html form verilerini yorumlayan başka bir paketten geliyordu. Kişisel Ana Sayfa araçları komut dosyalarını Form Yorumlayıcı ile birleştirdi ve mSQL desteği eklenerek PHP/FI sürümü doğdu. PHP/FI inanılmaz bir hızla büyüdü ve insanlar bu kütüphaneye kodlar eklemeye başladı.
Kesin bir istatistik vermek zor ancak 1996 yılının sonlarında PHP/FI sürümü dünya çapında en az 15.000 web sitesinde kullanımda olduğu tahmin ediliyor. 1997 yılının ortalarında bu sayı 50.000’in üzerine çıktı. 1997 yılının ortalarında PHP’nin gelişiminde bazı önemli değişikliklere gidildi. Rasmus’un bir avuç insanın katkıda bulunduğu kendi kişisel projesi olmaktan çok daha organize bir ekip çalışmasına dönüştü. Ayrıştırıcı Zeev Suraski ve Andi Gutmans tarafından sıfırdan yeniden yazıldı ve bu yeni ayrıştırıcı PHP Sürüm 3’ün temelini oluşturdu. PHP/FI’den gelen birçok yardımcı program kodu PHP3 sürümüne aktarıldı ve çoğu tamamen yeniden yazıldı.
1999 yılına gelindiğinde PHP/FI ya da PHP3 C2’nin StrongHold web sunucusu ve RedHat Linux gibi bir dizi ticari ürünle birlikte gelmeye başladı. NetCraft tarafından sağlanan istatistiklere göre (tahmine dayalı) PHP’nin dünya çapında 1.000.000’den fazla sitede kullanımda olduğu söylendi.
PHP her amaca uygun bir programlama dili olarak görülse de en yaygın olarak web geliştirme için kullanılmaktadır.
Daha sonra Suraski ve Gutmans , PHP’nin çekirdeğini yeniden yazmaya başlayarak 1999’da Zend Motorunu üretti. 22 Mayıs 2000’de Zend Engine 1.0 tarafından desteklenen PHP 4 piyasaya sürüldü. Ağustos 2008’e kadar PHP 4.4.9 sürümüne ulaşmıştı.
1 Temmuz 2004’te yeni Zend Engine II tarafından desteklenen PHP 5 piyasaya sürüldü. 1 Temmuz 2004’te, yeni Zend Engine II tarafından desteklenen PHP 5 piyasaya sürüldü. PHP 5, nesne yönelimli programlama için geliştirilmişti. Veri Nesneleri (PDO) uzantısı (veritabanlarına erişmek için hafif ve tutarlı bir arabirim tanımları) ve çok sayıda performans geliştirmesi gibi yeni özellikler içeriyordu .
PHP çekirdek dil düzeyinde yerel Unicode desteğinin olmaması nedeniyle birçok olumsuz eleştiriler almaya başlamıştı. 2005 yılında PHP’nin tamamına yerel Unicode desteği getirmek için Andrei Zmievski tarafından yönetilen bir proje başlatıldı . Bu proje hem dilin iç yapısında hem de kullanıcı kodunda büyük değişikliklere neden olacağından, o sırada geliştirilmekte olan diğer önemli özelliklerle birlikte bunun PHP 6.0 sürümü olarak yayınlanması planlandı. Ancak, gerekli değişiklikleri anlayan geliştiricilerin azlığı ve web bağlamında nadiren kullanılan UTF-16’ya geçişten ve UTF-16’dan kaynaklanan performans sorunları, projede gecikmelere neden oldu. Sonuç olarak, 2009’da Unicode olmayan birçok özelliğin, özellikle ad alanlarının PHP 6’dan geri taşındığı bir PHP 5.3 sürümü oluşturuldu. Mart 2010 yılında mevcut haliyle proje resmi olarak terk edildi ve PHP 6’dan kalan bir takım özellikler ve Unicode olmayan çoğu özelliği içeren bir PHP 5.4 sürümü hazırlandı. Unicode entegrasyonu için yeni plan söylentileri sık sık dile getirilse de 2014 yılına kadar hiçbiri kabul edilmedi.
2014 ve 2015 yıllarında PHP 7 adında yeni bir ana PHP sürümü geliştirildi. Bu sürümün numaralandırılması projedeki geliştiriciler arasında bazı tartışmalara neden oldu. PHP 6 Unicode deneyi hiç yayınlanmamış olsa da bir oylamadan sonra bu sürüm için PHP 7 adı seçildi.
26 Kasım 2020 tarihinde PHP 8 piyasaya sürüldü. PHP 8 önceki sürümlere göre çok önemli değişikliklerle birlikte geldi. Hemen 1 yıl sonra yani 25 Kasım 2021 tarihinde PHP 8.1 sürümünü duyurdu.
PHP maskot olarak kendisine büyük mavi bir fil seçti. PHP’nin maskotuna verdiği isim de zamanla stratejik olarak değiştirildi ve “elePHPant” şeklini aldı. (Elephant: Fil)
Netcraft’ın (https://news.netcraft.com/archives/category/web-server-survey/) 2013 senesinde tahmine dayalı istatistiğinde PHP, 244 Milyon web sitesinde kullanılmaktaydı. 2013 yılından bu yana Facebook, Twitter, Google, WordPress v.b. sitelerde kullanılan ve kullanımı devam eden PHP’nin günümüzde kaç milyon web sitesinde kullanıldığını artık siz düşünün 😀
Daha nice senelere PHP, İyi ki varsın çok ekmeğini yedik. Yemeye de devam ediyoruz.